Direct naar artikelinhoud
Gebruik antidepressiva door jonge vrouwen met 20 procent toegenomen sinds corona
Medicatie

Gebruik antidepressiva door jonge vrouwen met 20 procent toegenomen sinds corona

Fors meer jonge vrouwen krijgen sinds de coronacrisis antidepressiva voorgeschreven van de huisarts. Het afbouwen van de medicatie is lastig, zeggen experts. Ook onder andere leeftijdsgroepen steeg het gebruik, maar wel minder.

Het aantal jonge vrouwen dat antidepressiva slikt via de huisarts is de afgelopen twee jaar met bijna twintig procent toegenomen. Ook bij jonge mannen is sinds de coronapandemie een stijging te zien (11 procent) in het gebruik van medicatie voor angst en depressie. Hoewel corona minder invloed heeft op het dagelijks leven, bleef het gebruik van antidepressiva in de eerste helft van dit jaar hoger dan in 2019.

Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksinstituut Nivel dat het voorschrijven van antidepressiva door huisartsen monitort. Voor het onderzoek, dat vandaag verschijnt, is een representatieve steekproef gebruikt van ongeveer 370 huisartsenpraktijken tussen 2019 en 2022. In Nederland krijgen jaarlijks één miljoen mensen weleens antidepressiva voorgeschreven, waarvan het merendeel door huisartsen. Veelgebruikte medicatie zijn citalopram en fluoxetine (Prozac).

Zorgelijke stijging

Het gebruik van antidepressiva voor angst en depressie nam in alle leeftijden gemiddeld licht toe sinds de tweede lockdown eind 2020. Vooral opvallend is de grote toename onder jongeren tussen de 15 en 24 jaar. Het gaat om een stijging van 16 procent ten opzichte van 2019. “Meer antidepressivagebruik onder deze doelgroepen is een belangrijk punt van aandacht en zorgelijk”, vindt onderzoeker Karin Hek van het Nivel. In 2021 kregen 221 van de 100.000 jongeren wekelijks deze medicatie voorgeschreven door de huisarts.

De grootste oorzaak lijkt de coronapandemie, maar er speelt mogelijk meer mee. Opvallend is dat een afname in het voorschrijven van medicatie uitbleef na versoepelingen en het opheffen van de coronamaatregelen eerder dit jaar. Verklaringen daarvoor zijn dat deze medicatie langere tijd gebruikt wordt en de veerkracht van jongeren met de tijd afnam. “Andere maatschappelijke problemen zoals het vinden van betaalbare woonruimte, en oplopende inflatie kunnen een rol spelen, maar dat moet blijken uit verder onderzoek”, aldus Hek.

Afbouwen blijkt lastig

Dat juist jonge vrouwen langer en meer antidepressiva slikken dan bijvoorbeeld jonge mannen kan verschillende oorzaken hebben. “Met name die jonge vrouwen bezochten in 2021 vaker de huisarts voor angstklachten en depressie. Dat jonge mannen dat niet doen, kan ook betekenen dat zij zich niet melden met hun klachten.” Daarnaast is bekend dat bij vrouwen vaker depressie voorkomt dan bij mannen. Het Nivel adviseert huisartsen voldoende oog te houden voor de psychische gevolgen van de pandemie, ook nu de maatregelen al even zijn losgelaten.

Hoewel antidepressiva niet verslavend zijn, blijkt uit literatuur dat afbouwen moeilijk is voor sommige groepen patiënten. Een verklaring daarvoor is bijvoorbeeld de angst dat de klachten terugkomen. Het Nivel wijst ook op de lange termijn effecten van antidepressiva zoals gewichtstoename.

Psychiaters plaatsen kritische kanttekening

Eric Ruhe, expert farmacotherapie bij de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVVP), waakt voor te snelle conclusies. “Het is de vraag welke oorzaken er precies aan ten grondslag liggen. Dan wordt het al snel speculeren, want dat kun je niet zien op basis van alleen de cijfers. Feit is wel dat jongeren ongelofelijk hard zijn getroffen.”

Daarbij vindt Ruhe niet dat huisartsen onnodig veel antidepressiva voorschrijven ofschoon ze niet specifiek gespecialiseerd zijn in geestelijke gezondheidszorg en de medicatie die daarbij hoort. “Huisartsen doen wel echt hun best en gaan hier niet lichtvoetig mee om.”

Volgens Ruhe is er nog wel winst te behalen als het gaat om afbouwen van antidepressiva. Huisartsen hebben daar niet altijd voldoende zicht op, terwijl het afbouwen vaak wel op hun bordje komt volgens Ruhe. “Nu zie je dat het gebruik soms jarenlang doorgaat, terwijl dat niet altijd nodig is. Huisartsen en psychiaters moeten het moment en de manier van afbouwen nog meer samen afstemmen.”

Lees ook:

Cognitieve therapie kan helpen bij afbouwen antidepressiva

Veel patiënten willen weten of ze hun gebruik van antidepressiva veilig kunnen afbouwen na herstel van een depressie. Volgens een nieuwe Amsterdamse studie is dat vaker mogelijk dan nu in de richtlijnen staat.