Politiek debat ontbrandt over strafrechtelijke basis abortus
Abortus is nu nog opgenomen in het strafrecht. In de samenleving en politiek komt een tegenbeweging op gang. ‘Abortus is in de eerste plaats zorg en niet iets strafbaars.’
Veel meisjes en vrouwen die abortus ondergaan, voelen zich ongemakkelijk of schamen zich. Eén van de redenen: abortus is eigenlijk een strafbaar feit. Alleen als een speciale abortusarts de behandeling volgens nauwgezette regels verricht, kan het wettelijk door de beugel.
Een burgerinitiatief om dit te veranderen, is al ruim 82.000 keer ondertekend. Initiatiefneemster is BNNVARA-presentatrice Dzifa Kusenuh, die hierover ook een documentaireserie maakt. Zij hoopt dat abortus onderdeel wordt van de gewone zorg. Ook hoopt ze het taboe rondom abortus te verkleinen. “Het is raar dat abortus anno 2022 nog steeds zo zwaar weegt, terwijl het voor iedereen een persoonlijke keuze is.” Eind november zal Kusenuh de handtekeningen overhandigen aan zorgminister Ernst Kuipers.
In Den Haag staat het onderwerp al op de agenda. GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet schrijft een initiatiefwetsvoorstel om abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen. Ellemeet houdt zich in de Kamer al langer bezig met abortus. Ze was eerder betrokken bij het schrappen van de verplichte bedenktijd en het initiatiefwetsvoorstel om de abortuspil door de huisarts te laten verstrekken, dat eind deze maand in de Eerste Kamer wordt behandeld.
Verkeerd signaal
De basis van abortus is nu het strafrecht, artikel 296 om precies te zijn. Ellemeet: “En dan heb je een uitzondering die het mogelijk maakt om abortus te verrichten, dat is gek. Abortus is in de eerste plaats zorg en niet iets strafbaars”.
Volgens haar wordt er nu een signaal afgegeven dat abortus iets is wat ‘in beginsel niet oké is’. Ze vertelt dat abortusarts geen erkende beroepsgroep is en dat ze niet een regulier zorgsalaris krijgt, maar een subsidie. “Artsen zeggen: we hebben in negatieve zin een status aparte, het voelt niet goed.”
Terwijl in Nederland abortusrechten nog worden verruimd, perken andere landen zoals Polen en Hongarije dat recht in. En eerder dit jaar schrapte het Amerikaanse Hooggerechtshof het landelijk recht op abortus. Het baart Ellemeet zorgen dat mensen het gewoon gaan vinden dat vrouwen geen recht hebben op abortus.
‘Zorg gaat om genezen en herstel’
Ellemeet constateert dat het anti-abortusgeluid in Nederland ook luider wordt. Zogeheten prolifedemonstranten vallen (jonge) vrouwen lastig bij abortusklinieken. Zaterdag organiseerde de anti-abortusbeweging de ‘Mars voor het leven’ in Den Haag. Ook ChristenUnie-Kamerlid Mirjam Bikker sprak op die demonstratie.
De coalitiepartij ziet niets in het plan van Ellemeet. Bikker vindt dat het leven beschermd moet worden. Het initiatief doet daar volgens haar afbreuk aan. “Het leven is beschermwaardig en daarom is het opgenomen in ons Wetboek van Strafrecht”, zegt ze. Die wetgeving is volgens haar nodig, omdat abortus ‘niet normaal medisch handelen is’. “Zorg gaat om genezen en herstel, abortus is daarin anders.”
Volgens Bikker beschermt de huidige wet onder andere de vrouw en het ongeboren kind tegen illegale abortuspraktijken en onveilig handelen. Dat argument klinkt ook bij coalitiepartner VVD. “Ik zie het nu niet als noodzakelijk om de wet te veranderen”, zegt Kamerlid Harry Bevers. Hij wil eerst zeker weten dat een nieuwe wet zijn zorgen waarborgt.
Hoop op voldoende draagvlak
Het argument dat er minder bescherming van vrouw en kind is, vindt Ellemeet onzin. “In de wet kun je goed omschrijven onder welke voorwaarden je een bepaalde handeling mag verrichten”, zegt ze. “Als iemand niet bevoegd is en zich niet aan de regels houdt, moet je kunnen ingrijpen. Daar zijn andere wetten en het medisch tuchtrecht voor.”
Toch heeft Ellemeet goede hoop dat er voldoende draagvlak is. Tijdens een verkiezingsdebat vorig jaar maart stemden óók coalitiepartijen CDA en D66 voor de stelling om abortus uit het wetboek te schrappen. De VVD was toen neutraal. Bij de VVD is abortus een vrije kwestie. Kamerleden mogen naar eigen overtuiging stemmen.
De GroenLinkser verwacht voor de zomer haar initiatiefwet af te hebben. Kusenuh’s initiatief laat volgens haar zien dat er brede steun is in de samenleving. Dat is volgens Ellemeet belangrijk. “Je kunt aantonen dat dit leeft onder vrouwen en dat er behoefte aan is.”
Lees ook:
De stemming rond de abortuswet legt het debat rondom medische ethiek open
Het gebeurt niet vaak dat de Eerste Kamer met meer dan twee derde meerderheid een wetsvoorstel aanneemt over een gevoelig onderwerp. En zeker niet als dat onderwerp zo gevoelig is als abortus.